Tüketici Kimdir?
Bu yazımızda tüketiciler tarafından açılacak menfi tespit davalarını ele alacağız. Tüketici, ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişidir. Günlük yaşamda ticari olmayan alış-verişlerimizin pek çoğu tüketici işlemidir. Ticaret veya mesleki faaliyet kapsamında hareket eden kişi ve kuruluşlarla tüketici arasındaki eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler gibi her türlü sözleşme ve hukuki işlem tüketici işlemi olarak ifade edilir. Örneğin internetten telefon satın alma işleminde, otel rezervasyonunda, ev tadilatında, market alışverişinde, bir şirketten ev satın alınmasında tüketici konumunda bulunursunuz. Dolayısıyla Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun tarafından korunursunuz.
Menfi Tespit Davası Nedir?
Menfi tespit davası borçlunun borçlu olmadığını ispat etmek için açtığı davadır. Çünkü borçlu borcunun olmadığını ispat ederse gelecekte kendisine icra takibi başlatılamaz. Başlatılmış bir icra takibi varsa bu da iptal edilir. Menfi tespit davası ile borçlu borçtan kurtulmakta ve alacaklının kendisine icra takibi yapmasını engellemektedir.
Tüketicilerin Açacağı Menfi Tespit Davası
Tüketici olarak yapmış olduğunuz bir işlem sonucunda borçlu olmadığınız halde borçlu olduğunuz iddia edilebilir. Hatta icra takibi bile başlatılabilir. Örneğin tüketici olarak bir öğrenci yurduna kayıt yaptırdınız. Bu esnada yurt ücretleri karşılığında sizden bir kısım senetler alındı. Ancak devamında haklı nedenlerle ayrılmak zorunda kaldınız. Senetleri elinde bulunduran kurum tarafından size icra takibi başlatılacağı veya başlatıldığı söylendi. Bu durumda borçlu olmadığınızı ispat etmeniz gerekecek. Bu sayede verdiğiniz senetlerin iptalini de isteyebileceksiniz. Sadece böyle bir örnekle sınırlandıramayız bu konuyu. Kimi zaman bankalar tarafından haksız şekilde çıkarılan borçlar olabiliyor. Bu durumda da menfi tespit davası açabilirsiniz. Menfi tespit davasını kazanırsanız hakkınızda icra takibi başlatılamaz. Alacaklı sizin borçlu olduğunuzu iddia edemez. İcra takibi başladıktan sonra icra takibi başlatıldıysa bu takip iptal edilir.
Tüketici Menfi Tespit Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Tüketiciler tarafından açılacak menfi tespit davası hakem heyetlerinde görülemez. Görevli mahkeme tüketici mahkemeleridir. Yapılan bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde davacının, davalıya dosya masraflarına ilişkin ödeme yaptığı ve davalının aleyhine yaptığı takipten dolayı borçlu olmadığı ve mükerrer ödemenin iadesini istediği bu anlamda borçlu olmadığına dair istemine ilişkin uyuşmazlığın, yargı organlarının niteliklerine ve sıfatlarına sahip olmayan tüketici hakem heyetince çözüme kavuşturulması mümkün değildir. Bu anlamda söz konusu uyuşmazlık tüketici hakem heyetinin görev alanı dışında kalmaktadır.” (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2021/3977 E., 2021/1140 K.) Menfi tespit davasında yetkili mahkeme takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer veya davalının yerleşim yeri mahkemesidir.
Tüketici Menfi Tespit Davalarında Arabuluculuk Şartı ve Yargılama Usulü
22/7/2020 tarihi itibariyle tüketici mahkemelerinde açılacak davalarda arabuluculuk şartı getirilmiştir. Tüketicilerin açacağı menfi tespit davalarında dava açmadan önce arabulucuya başvurulması gerekir.
Dava şartı olarak arabuluculuk
MADDE 73/A- (Ek:22/7/2020-7251/59 md.)
(1) Tüketici mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Şu kadar ki, aşağıda belirtilen hususlarda dava şartı olarak arabuluculuğa ilişkin hükümler uygulanmaz:
a) Tüketici hakem heyetinin görevi kapsamında olan uyuşmazlıklar
b) Tüketici hakem heyeti kararlarına yapılan itirazlar
c) 73 üncü maddenin altıncı fıkrasında belirtilen davalar
ç) 74 üncü maddede belirtilen davalar
d) Tüketici işlemi mahiyetinde olan ve taşınmazın aynından doğan uyuşmazlıklar
(2) 7/6/2012 tarihli ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun 18/A maddesinin onbirinci fıkrası tüketici aleyhine uygulanmaz.
Tüketici mahkemelerinde görülecek davalar basit yargılama usulüne göre yürütülür. Tüketici mahkemelerinde basit yargılama usulünün öngörülmesi ve diğer mahkemelere nazaran çalışmasının basitleştirilmesi ile tüketicilerin sorunlarının daha hızlı şekilde çözüme ulaştırılması amaçlanmıştır. Tüketici mahkemelerine sunulan dava dilekçesine karşı cevap süresi, dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren 2 haftadır. Ayrıca taraflar cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçesi veremezler.