Gazilik Nedir?
Gazi kelimesini günlük yaşamda çokça kullanmaktayız. Ancak bu yazımızda günlük kullanımın aksine hukuki olarak gazillik kavramını ele alacağız. Gazilik, devletin iç ve dış güvenliğini sağlamakla görevli asker kişilerin görevlerinden ötürü yaralanmaları ile kazandıkları statüdür.
“Gazi nedir?” sorusunun cevabını verebilmek için ilk olarak kamu hizmetinin ne olduğunu açıklamalıyız. Çünkü bir bir kamu görevlisinin görevi dışında yaralanması gazilik kapsamında sayılmaz. Kamu hizmeti, devlet tarafından sunulan hizmetleri ifade eder. Bu hizmetler genellikle toplumun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sağlanır.
“Gazilik” günlük kullanımda ülkenin iç ve dış güvenliğini sağlamakla görevli kamu görevlilerinin görevlerini yaparken yaralanmalarını ifade eder. Gazilik geçmişten beri toplum güvenliğini sağlayan kişilere atfedilen kutsiyetten dolayı önemli bir kavramdır.
Türk Hukukunda Gazilik Türleri
Türk Hukukunda “Gazilik” bir kaç farklı kanunla düzenlenmiştir. Gazi unvanı alabilecek kişiler şu şekilde sıralanabilir;
- 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanuna göre Milli Mücadeleye, Kore Savaşına ve Kıbrıs Harekatına fiilen katılan kişiler.(İstiklal, Kore ve Kıbrıs Gazileri)
- 2847 sayılı Türkiye Emekli Subaylar, Emekli Astsubaylar, Harp Malulü Gaziler, Şehit Dul ve Yetimleri ile Muharip Gaziler Dernekleri Hakkında Kanun ile sayılanlar. (Malul Gazi ve Muharip Gaziler).
- 15 Temmuz Girişiminin bastırılmasına katkı sağlayan kişiler.(15 Temmuz Gazileri)
Muharip Gazi Nedir?
Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personellerinden harbe fiilen katılanlar muharip gazidir.Bahsi geçen harp Anayasa gereği TBMM tarafından savaş ilanı üzerine gidilen harptir. İstiklal, Kıbrıs ve Kore gazileri muharip gazilerdir.
Malul Gazi Nedir?
Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personellerinden;
- Türkiye Cumhuriyeti Devleti sınırlarını korumak ve güvenliğini sağlamak görevi ile harpte,
- Devletin bekasını hedef alan terör örgütlerine karşı yurt içi ve yurt dışı mücadelede her çeşit düşman veya terörist silahlarının tesiriyle veya harp bölgesindeki harekat ve hizmetler sırasında,
Bu harekat ve hizmetlerin sebep ve tesiriyle yaralanar tedavileri sonucunda engelliliği rapor ile kesinleşenler malul gazi sayılır.
15 Temmuz Gazileri
Kimi durumlarda güvenlik güçleri dışında siviller de gazi sayılabilir. Örneğin; 15 Temmuz Girişiminin bastırılmasına katkı sağlayan kişilere 675 sayılı KHK ile gazilik unvanı verilmiştir.
Gazi olarak tanımlanmış kişiler, Türkiye Cumhuriyeti tarafından sağlanan belirli hak ve imtiyazlardan yararlanabilirler. Kamu görevlisi veya sivil olsun gazilik maaşı ve diğer haklar farklı kanunlarca düzenlenmiştir. Malul sayılan 15 Temmuz gazilerine maaş, Nakdi tazminat, istihdam, faizsiz konut kredisi, ücretsiz seyahat, elektrik ve su indirimi, eğitim yardımı gibi haklar verilmiştir. Malul sayılmayan 15 Temmuz Gazilerine aylık dışında sayılan diğer haklar verilir.
Gazilerin Maaş Hakları
Gazi maaşının bağlanması konusunda her bir gazilik türü için ilgili kanuna bakmak gereklidir. Bu maaşın bağlanması için kanunlarca sayılan şartların sağlanması zorunludur. Örneğin; harp malulü gazilere 1005 sayılı kanuna göre şeref aylığı bağlanır. 15 Temmuz gazilerine ise çalışma güçlerinin %40 oranında kaybı durumunda gazilik maaşı bağlanır. Terörle Mücadelede yaralanan güvenlik güçlerine ise malul gazi maaşı 3713 sayılı kanuna göre bağlanır. Gazilere bağlanacak maaşın ne kadar olacağı kişinin tabi olduğu gazilik türüne göre değişir.
Vazife Malulü ile Gazi Arasındaki Fark
Vazife malullüğü ve gazi arasındaki fark tabi olunan kanunla ilgilidir. Bir kişi sadece gazi veya sadece vazife malulü olabilir. Yaralandığı esnada bulunduğu duruma göre her ikisi statüye de sahip olabilir. Gazilik bir unvandır. Vazife malullüğü ise özlük haklarına ilişkin bir statüyü ifade eder. Bir kişi gazi olduğu halde maaş bağlanmayabilir. Maaş bağlanan bir kamu görevlisi gazi sayılmayabilir. Gazilik harp, iç güvenlik veya özel kanunlarla verilen bir unvan iken vazife malullüğü görevden kaynaklı malul hale gelmesi itibariyle farklıdır.