Yazının İçeriği
Toggle16 A-1 Geçirilmiş Nevrotik Bozukluk Tanısıyla İlgili Önemli Değişiklik
Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı Ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 10 Ekim 2024 tarihinde 32688 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan değişiklikle 16/A-1 maddesine aşağıdaki “AÇIKLAMA” eklenmiştir.
“AÇIKLAMA:Bu fıkra kapsamında ele alınabilecek ruhsal bozukluklarda hastalık öyküsü ve tıbbi kayıtlar dikkate alınarak geçmiş psikiyatrik tanı ile ilgili içerik, seyir ve prognostik faktörler değerlendirilir, gerekirse geçmiş psikiyatrik tanılara ilişkin epikriz talep edilir. Geçmiş psikiyatrik tanı reaktif ve tekrarlamayan bir durum gösteriyorsa ve üç aydan kısa süreli tedavi almışsa, geçmiş tıbbi kayıtlarda bu duruma ilişkin hastane yatışı, psikotik belirtiler, intihar girişimi, madde kullanımı, dürtüsellik, kendine zarar verici davranışlar tanımlanmıyorsa, dış kaynaktan alınanlarda son 3 yıla ait psikiyatrik bir tanı/tedavi kaydı yoksa veya hâlen ruhsal muayene ve/veya psikometrik inceleme sonuçlarına göre psikopatolojik bir unsur saptanmamışsa, psikiyatri uzmanı tarafından “sağlam” kabul edilir.”
Daha önce bahsettiğimiz üzere 16/A-1 maddesinin 10.10.2024 tarihinden önceki hali çok basit hastane kayıtlarını bile “geçirilmiş nevrotik bozukluk” sayarak pek çok adayın elenmesine ve mağdur olmasına neden vermişti. Bu nedenle ilgili kurumlar geç de olsa harekete geçerek bahsi geçen “AÇIKLAMA” yı yönetmeliğe eklemiştir. Geçirilmiş nevrotik bozukluk tanısı ile ilgili 10 Ekim 2024’te yapılan değişikliğe göre sadece geçmişteki hastane kayıtlarına veya reçetelere bakılarak “uzman erbaş olamaz” raporu verilemeyecektir. Sağlık Kurulu tarafından adayların psikiyatrik geçmişleri derinlemesine incelenecek ve daha hakkaniyetli kararlar verilecektir.
Yeni düzenlemeye göre;
- Muayene edilen kişinin hastalık öyküsü ve tıbbi kayıtlar dikkate alınarak geçmiş psikiyatrik tanı ile ilgili içerik, seyir ve prognostik faktörler değerlendirilecek,
- Gerekirse geçmiş psikiyatrik tanılara ilişkin epikriz talep edilecek,
- Geçmiş psikiyatrik tanı reaktif ve tekrarlamayan bir durum gösteriyorsa ve üç aydan kısa süreli tedavi almışsa,
- Geçmiş tıbbi kayıtlarda bu duruma ilişkin hastane yatışı, psikotik belirtiler, intihar girişimi, madde kullanımı, dürtüsellik, kendine zarar verici davranışlar tanımlanmıyorsa,
- Dış kaynaktan alınanlarda son 3 yıla ait psikiyatrik bir tanı/tedavi kaydı yoksa veya hâlen ruhsal muayene ve/veya psikometrik inceleme sonuçlarına göre psikopatolojik bir unsur saptanmamışsa, psikiyatri uzmanı tarafından “sağlam” kabul edilecektir.
TSK Psikiyatri Geçmişinde 3 yıl şartının ne şekilde anlaşılacağı ile ilgili makalemizi okumak için tıklayınız.
TSK Psikiyatri Geçmişi/Jandarma ve Sahil Güvenlik Psikiyatri Geçmişi 2024
Kara, Hava ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Jandarma Genel ve Sahil Güvenlik Komutanlığının personel temin süreçlerine başvuru yapan adaylar ön sağlık, fiziki yeterlilik ve sözlü sınav aşamasını geçtikten sonra sağlık kurulundan “sağlam” raporu alacaklardır. Bu raporun “subay/astsubay olamaz”, “uzman erbaş olamaz” veya “sözleşmeli er olamaz” şeklinde olması halinde adayın temin süreci sonlandırılır.
Sağlık Kurulları personel adaylarının geçmişteki hastane giriş ve muayene kayıtları, e-nabız kayıtları, reçete edilen ilaçları üzerinden 16/A-1 yani geçirilmiş nevrotik bozukluk tanısı koymakta ve adaylara olumsuz raporlar vermektedir.
Gerçekten TSK Sağlık Yeteneği Yönetmeliğinin EK-D Personel Adaylarının Hastalıklara Göre Değerlendirme Çizelgesini incelediğimizde 16/A-1-2-3 maddesinin subay-astsubay-uzman çavuş ve sözleşmeli er olmaya engel olduğunu görmekteyiz. Ancak psikiyatri bölümüne yapılmış olan bu hasta girişlerinin çoğunluğu bir kereliğine gidilen ve gereksiz yazılan ilaçlardan ibarettir. Özellikle sınav hazırlık süreçlerinde öğrencilerin rapor almak için bu tür başvurular yaptıkları bu nedenle psikiyatri girişlerinin oluştuğu görülmektedir. Yine gereksiz şekilde reçete edilen antidepresan türü ilaçlardan ötürü adaylara olumsuz sağlık raporu verildiği görülmektedir.
Sağlık Kurulları bu türden psikiyatrik veya tıbbi geçmişte yer alan kayıtlara dayalı olarak verdiği olumsuz nitelikteki kararlar bir kaç bakımdan hukuka aykırıdır. Bu hukuka aykırılıklar nedeniyle adaylık süreci sonlandırılan her kişinin idare mahkemelerinde dava açma süresini kaçırmadan dava açması gerekmektedir. Bu yazımızda geçirilmiş nevrotik bozukluk tanısıyla mesleğe girişi engellenen kişilerin hukuki durumunu inceleyeceğiz.
Nevrotik bozukluk nedir?
Nevrotik ya da nevrotik bozukluk, Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre “sinirsel” olarak tanımlanan, endişe, olumsuzluk, kötümserlik, rahatsızlık, depresif bir ruh hali ve öz güven eksikliğine yol açan bir duygu durum bozukluğudur. Başka bir ifadeyle, saplantılı düşünceler, tedirginlik ve güvensizlik gibi hislerin nefret ve huzursuzlukla bir araya gelmesi durumudur.
Nevrotik bozukluklar şunlardır;
- anksiyete,
- depresif,
- obsesif spektrum,
- travma ve strese bağlı bozukluklar,
- somatoform,
- dissosiyatif,
- yeme bozuklukları ve bunların alt tipleri,
Geçirilmiş nevrotik bozukluk nedir?
Geçirilmiş nevrotik bozukluk, kişinin TSK, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliğinin 16’ıncı maddesinde sayılan psikolojik rahatsızlıklardan birine yakalanıp ve daha sonra geçirmiş olmasıdır. TSK, JGK ve SGK Sağlık Yeteneği Yönetmeliği nevrotik bozuklukları anksiyete, depresif, obsesif spektrum, travma ve strese bağlı bozukluklar, somatoform, dissosiyatif, yeme bozuklukları ve bunların alt tipleri olarak saymıştır.
Sağlık Yeteneği Yönetmeliği 16/A-1 maddesi şu şekiledir;
MADDE 16
A) 1. Geçirilmiş nevrotik bozukluklar (anksiyete, depresif, obsesif spektrum, travma ve strese bağlı bozukluklar, somatoform, dissosiyatif, yeme bozuklukları ve bunların alt tipleri).
Geçmiş hastane kaydı veya reçete yazılması geçirilmiş nevrotik bozukluk tanısı için yeterli midir?
Bir hastalığın geçirilmiş olması için kişinin daha önce o hastalığa yakalanması gerekir. Hastalığın tedavi veya kendiliğinden iyileşmesi ile geçirilmiş bir hastalıktan bahsedebiliriz. 16/A-1 maddesi konusunda sağlık kurullarının yaptığı en büyük hata poliklinik muayene kayıtlarını kişinin geçmişte nevrotik hastalık geçirdiğine kesin karine saymasıdır. Kişinin hastaneye başvurmuş olması başlı başına bir hastalığa yakalandığı veya geçirdiği anlamına gelmemektedir. Bunu en iyi bilen yine doktorlardır. Nasıl ki, bir kereliğine göz doktoruna giden birisi miyop olmayacağı gibi bir kereliğine psikiyatri bölümünde muayene olmasıyla kişi nevrotik hasta olmamıştır. Bu konu sağlık kurullarının adeta kolaya kaçtığı bir konu haline gelmiştir.
Madde 16/A-1 nedeniyle yapılan muayenelerde;
- Muayene edilen kişinin hastalık öyküsü ve tıbbi kayıtlar dikkate alınarak geçmiş psikiyatrik tanı ile ilgili içerik, seyir ve prognostik faktörler değerlendirilecek,
- Gerekirse geçmiş psikiyatrik tanılara ilişkin epikriz talep edilecek,
- Geçmiş psikiyatrik tanı reaktif ve tekrarlamayan bir durum gösteriyorsa ve üç aydan kısa süreli tedavi almışsa, geçmiş tıbbi kayıtlarda bu duruma ilişkin hastane yatışı, psikotik belirtiler, intihar girişimi, madde kullanımı, dürtüsellik, kendine zarar verici davranışlar tanımlanmıyorsa, dış kaynaktan alınanlarda son 3 yıla ait psikiyatrik bir tanı/tedavi kaydı yoksa veya hâlen ruhsal muayene ve/veya psikometrik inceleme sonuçlarına göre psikopatolojik bir unsur saptanmamışsa, psikiyatri uzmanı tarafından “sağlam” kabul edilecektir.
Geçirilmiş nevrotik bozukluk subay ve astsubay olmaya engel midir?
16/A-1 maddesine göre “geçirilmiş nevrotik bozukluk” tanısı konulan adaylar astsubay olamaz. Aynı şekilde 16/A-1 maddesine göre “geçirilmiş nevrotik bozukluk” tanısı konulan subay adaylarına olumsuz sağlık kurulu raporu verilir.
Geçirilmiş nevrotik bozukluk uzman erbaş olmaya engel midir?
16/A-1 maddesine göre “geçirilmiş nevrotik bozukluk” tanısı konulan kişilere uzman erbaş olamaz raporu verilir ve adaylık süreci sonlandırılır.
Geçirilmiş nevrotik bozukluk sözleşmeli er olmaya engel midir?
Aynı şekilde 16/A-1 maddesine göre “geçirilmiş nevrotik bozukluk” tanısı konulan kişilere sözleşmeli er adaylarının da süreci olumsuz olarak neticelenir.
Geçirilmiş nevrotik bozukluk (16/A-1) nedeniyle elenen adaylar ne yapmalıdır?
Geçirmiş olduğu nevrotik bir bozukluğu olmamasına rağmen 16/A-1 maddesi gerekçe gösterilerek(tıbbi geçmiş, reçete, hastane muayene kayıtları nedeniyle) elenen adaylar Ankara İdare Mahkemelerinde iptal davası açmalıdırlar. Geçirilmiş nevrotik bozukluk tanısı gerekçesiyle açılacak dava kararın öğrenilmesinden itibaren 60 gün içerisinde açılmalıdır. Söz konusu davada yürütmeyi durdurma talebinde muhakkak bulunulmalıdır.
Av. Kubilay REŞBER