Uzman Erbaşlığa Geçiş Yapan Sözleşmeli Erlere Eksik İkramiye Ödenmesi Hukuka Aykırıdır.
Sözleşmeli erbaş ve erler, 6191 sayılı Kanunun Ek 5’inci maddesi uyarınca aynı kuvvet komutanlığı içerisinde geçiş yapmak kaydıyla uzman erbaşlığa geçirilebilirler.Aynı şekilde Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında görev yapan sözlemeli erler sadece görev yaptıkları komutanlığa geçiş yapabilir. Sözleşmeli erlerin uzman erbaşlığa geçirilmesi süreci “statü geçişi” olarak adlandırılır ve ayrı bir prosedürü bulunmaktadır.
Statü geçişi yapan sözleşmeli erlerle ilgili olarak 12.06.2024 tarihinde 6191 sayılı Kanunun 8’inci maddesine 12’inci fıkra eklenmiş ve geçiş yapanlara da ikramiye ödenmesinin önü açılmıştır.
Kısaca uzman erbaşlığa geçen sözleşmeli erlerin tazminat hakları bulunmaktadır. Daha önce bu yönde bir düzenleme olmadığı için mahkemeler arasında dahi farklı kararlar ortaya çıkmıştı. Gelinen aşamada uzman erbaşlığa geçen sözleşmeli erlere tazminatları diğer bir deyişle ikramiyeleri ödenmektedir.
Statü geçişi yapan sözleşmeli erlere ikramiyeleri ödenmeye başlandıysa da 6191 sayılı Kanun hatalı yorumlanarak eksik ödemeler yapılmaktadır. Bu eksik ödeme sözleşmeli erin çalıştığı tam yıllara karşılık gelen tazminatının ödenip ay bazındaki çalışmalarına ödeme yapılmamasından kaynaklı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde eksik ödeme yapılması hukuka elbette hukuka aykırıdır.
Örneğin 3 yıl 11 ay çalışan bir sözleşmeli ere 3 yıllık tazminatı ödenmekte ancak kalan 11 aya karşılık gelen ödeme yapılmamaktadır. Bu eksik ödeme 2025 Temmuz ayı hesaplamasına göre yaklaşık 134.000 TL’lik bir miktara karşılık gelmektedir. Ödeme yapmakla görevli birimlerin bu hatası nedeniyle ilgili personel çalıştığa yıla göre daha fazla eksik ödemelerle karşılaşabilecektir.
Söz konusu sorunun çözümüne ilişkin hukuki görüşümüz aşağıdaki şekildedir. Şöyle ki;
Statü geçişi yapan sözleşmeli erlere ay bazında ödeme yapılıp yapılmayacağı 6191 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmeliğin sistematik bir şekilde yorumlanması suretiyle anlaşılabilir.
6191 sayılı Kanun statü geçişi konusuna ilişkin Ek-5’nci maddesini yakın bir tarihte ihdas etmiştir. Dolayısıyla Kanunda bilhassa statü geçişi yapılması durumunda tamamlanmayan yıllara yani artık aylara ilişkin tazminat ödemesinin nasıl yapılacağına dair bir usul öngörülmemiştir. Ancak sağlık nedenli veya kadro kaldırılması gibi personelin sözleşme yılını tamamlayamadan ayrılmasını gerektiren iki durumda her aya isabet eden miktarın ödenmesi gerekeği yönünde düzenlemeye Yönetmelikte yer verilmiştir. Buna göre;
Sözleşmeli Erbaş ve Er Yönetmeliğinin ikramiye ile ilgili 21’inci maddesinin 2’nci fıkrası şu şekildedir; “…Ancak, sağlık yahut bulunduğu kadronun kaldırılması sebebiyle sözleşme yılını tamamlayamadan ayrılmak mecburiyetinde kalanlara, sözleşmeli olarak görev yaptığı yıllara ait ikramiye tutarına, hizmet ettiği ve tamamlayamadığı sözleşme yılına ait ikramiye miktarı oniki aya eşit olarak bölünmek suretiyle hizmet ettiği her aya isabet eden miktarda ilave edilerek ödeme yapılır.”
Statü geçişi de aynı sağlık ve görev yapılan kadronun kaldırılması gibi personelin başta imzaladığı sözleşme yılını tamamlayamadan ayrılmasını gerektiren bir durumdur. Sözleşmeli er sınavı kazanıp statü geçişi yapar ve böylece hizmet yılını tamamlayamamış olur.
O halde 6191 sayılı Yasa ve ilgili Yönetmeliği sistematik olarak yorumladığımızda ulaşacağımız sonuç sağlık ve kadronun kaldırılmasına ilişkin hesap usulünün statü geçişinde de uygulanması gerekeceğidir. Ayrıca burada bahsi geçen maddenin amacı kusuru olmadan hizmet yılını tamamlamadan ayrılanlara çalıştıkları sürelerin tastamam ödenmesidir.
Kaldı ki yıl bazında ödeme yapılarak ay ve günlerin ikramiye hesabında dikkate alınmayacağına dair bir düzenleme de 6191 sayılı Kanun’da bulunmamaktadır. İşçilere ödenen kıdem tazminatının bir formu olan bu ödemede çalışılan küsurat ayların dikkate alınmaması mülkiyet ve sosyal güvenlik hakkının bir ihlalidir. Çalışılan süreye karşılık gelen tazminatın hesaplanarak ödenmesi hakkaniyet gereğidir.
Sanıyoruz ki memurlara yapılan ikramiye ödemelerinde küsurat ay ve günlerin hesaba katılmaması ile bu durum karıştırılmaktadır. Memurlara ödenen ikramiyedeki kısıtlama 5434 sayılı Kanunun 89’uncu maddesinden kaynaklıdır. 5434 sayılı Kanunun 89’uncu maddesi açıkça sadece yılların baz alınacağını ortaya koymuştur. Bu tartışma konumuz dışında ve farklı statüleri ilgilendiren bir bahistir. Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu ile Yönetmeliğinde ayların hesaba dahil edileceğine yer verilmiştir.
O halde Kanunun sistematiğinden kaynaklı olarak sözleşmeli erbaş ve erlerin ikramiye ödemelerinde kalan aylara dair ikili bir ayrım yaparak sonuca varabiliriz.
| Kusuru olmaksızın sözleşmeli yılını tamamlayarak ayrılanlar(Yönetmelik 21/1) | Kusuru olmadan hizmet yılını tamamlayamayarak ayrılanlar(Yönetmelik, m.21/2) Sağlık, statü geçişi, kadrosuzluk nedenli ayrılmalar |
| Kendi kusurları olmaksızın veya ilk sözleşmesini yahut müteakip sözleşme süresini bitirmesinden dolayı Türk Silâhlı Kuvvetlerinden ayrılan sözleşmeli erbaş ve erlere, ayrıldıkları tarihteki onaltı yaşından büyükler için uygulanmakta olan brüt asgari ücret tutarının 6191 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı cetvelde hizmet yıllarına göre belirlenen oran ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda ödeme yapılır. Bu ödemeden, damga vergisi hariç herhangi bir vergi kesilmez. | Ancak, sağlık yahut bulunduğu kadronun kaldırılması sebebiyle sözleşme yılını tamamlayamadan ayrılmak mecburiyetinde kalanlara, sözleşmeli olarak görev yaptığı yıllara ait ikramiye tutarına, hizmet ettiği ve tamamlayamadığı sözleşme yılına ait ikramiye miktarı oniki aya eşit olarak bölünmek suretiyle hizmet ettiği her aya isabet eden miktarda ilave edilerek ödeme yapılır. |
Statü geçişi yaptıktan sonra yılların karşılığı olan tazminatını alan ancak aylara karşılık gelen tazminatını alamayan kişilerin bu hususta idari dava açmalarını tavsiye etmekteyiz.
Sıkça Sorulan Sorular
Sözleşmeli Er/Erbaşlık Statüsü Nedir?
Sözleşmeli erlik, “Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu ile” 22 Mart 2011 tarihinde ihdas edilmiş bir kadrodur. Bu kanunla birlikte 2011 yılında ordu sistemimize sözleşmeli er/erbaş statüsü ilk kez getirilmiştir. Uzman erbaşların yanında sözleşmeleri er alımının yapılmasında amaç yaşa ve fiziksel güce dayanan ilk kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasıdır.
Er; ihtiyaçları Devlet tarafından deruhte ve temin olunan rütbesiz askerdir. Sözleşmeli erler de bu Kanuna göre er sayılır.
Erbaş: ihtiyaçları Devlet tarafından deruhte ve temin olunan onbaşı ve çavuş rütbelerini haiz askerdir.
Sözleşmeli erbaş ve erler 6191 sayılı Sözleşmeli Er ve Erbaş Kanununa kapsamında sözleşmeli olarak istihdam edilen askeri personeller olup çeşitli haklara sahiptirler.
Sözleşmli Erlikten Uzman Erbaşlığa Geçiş(Statü Geçişi) Şartları Nelerdir?
- En az lise mezunu olmak veya komando nitelikliler için en az ilköğretim okulu mezunu olmak.
- Uzman erbaş olmaya istekli olmak.
- Başvuru tarihi itibariyle ikinci hizmet yılını tamamlamış olmak.
- Yönetmelikte öngörülen sınavlarda başarılı olmak.
- Olumlu nitelik belgesi düzenlenmiş olmak, (ceza durumuna, kişisel ve ahlaki niteliklere, disiplin durumuna, görevdeki başarısına, sağlık durumuna, mesleki yeterliliğe ve sahip olması gereken diğer niteliklere ilişkin şartları sağlamak.)
- Tabi tutulacakları temel askerlik eğitiminde başarılı olmak.
Sözleşmeli Erlerin Tazminat Hakkı Var mıdır?
Sözleşmeli er veya erbaş olarak görev yapan kişilere 6191 sayılı Sözleşmeli Er ve Erbaş Kanunu’nun 7. maddesinin 5. fıkrası kapsamında ikramiye ödenmektedir.
6191 sayılı Kanun’un yukarıda metnine yer verilen 7. maddesinin 5. fıkrasında; kendi kusurları olmaksızın veya ilk sözleşmesini yahut müteakip sözleşme süresini bitirmesinden dolayı Türk Silahlı kuvvetlerinden ayrılan sözleşmeli erbaş ve erlere yapılacak ödeme hüküm altına alınmıştır.
Sözleşmeli erlere ikramiye yani tazminat ödenmesi iki durumda yapılır;
- Kendi kusuru olmaksızın sözleşme feshi(sağlık gerekçesiyle)
- Yetkili sağlık kurullarınca verilen askerliğe elverişli değildir kararlı rapor verilmesi,
- İstihdam edildikleri sınıf ve branşlarda görev yapamayacaklarına dair yetkili sağlık kurullarınca karar verilenlerden, idarece başka bir sınıfta istihdamına gerek duyulmaması,
- Sözleşme süresinin bitmesi
Uzman Erbaşlığa Geçen Sözleşmeli Erlere İkramiye/Tazminat Ödenir mi?
Evet, sözleşmeli er/erbaş iken gerekli şartları taşıyarak ilgisine göre kuvvet komutanlıkları mensubu olup Milli Savunma Bakanlığı kadrolarında uzman erbaş olarak istihdam edilenlere, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığı mensubu olup İçişleri Bakanlığı kadrolarında uzman erbaş olarak istihdam edilenlere ikramiye ödenir. Ayrıca bu ikramiyenin hesabında çalışılan sürenin tamamı dikkate alınmalıdır.
Sözleşmeli Erlere Tazminat/İkramiye Neden Ödenmez?
Sözleşmeli erlerin sözleşmeleri kendi kusurları ile feshedilirse tazminatları ödenmez.
Sözleşmeli erin kendi kusuru ile sözleşmesinin fesih hallerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Sıralı amirlerinin olumsuz nitelik belgesi düzenlemesi,
- Ceza puanının doldurulması(Son olarak verilen de dâhil olmak üzere, kararın kesinleştiği tarihten itibaren geriye doğru son bir yıl içinde toplamda otuz gün ve daha fazla oda hapsi veya hizmet yerini terk etmeme cezasına mahkum olmak veya en son aldığı disiplin cezasından geriye doğru son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam sekiz defa veya daha fazla disiplin cezası almak.)
- Yasa dışı siyasi, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunmak, tutum ve davranışlarıyla bu görüşleri benimsediği tespit edilmek,
- Sözleşmeli er olmak için gerekli nitelik ve şartlardan herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılmak veya sözleşme süresi içinde bu niteliklerinden herhangi birini kaybetmek.
- Türk vatandaşlığını kaybetmek,
- Yabancı uyruklu kişilerle yapılan evliliğin uygun bulunmaması,
- Herhangi bir suç sebebiyle doksan günden fazla tutuklu kalmak ve göreve başlama tarihinden önce işlediği 3 üncü maddede belirtilen bir suç nedeniyle soruşturması devam edenlerden, haklarında verilecek olan mahkûmiyet hükmü göreve başladıktan sonra kesinleşmiş olmak.
- Güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanması,
- Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak yahut bu örgütlerin propagandasını yapmak.
- Görevde başarısız olma halleri (6/A)
a) Atış, spor ve eğitim faaliyetlerinde ilgili mevzuatında öngörülen standartlara ulaşamayanlar,
b) Harekât, operasyon, iç güvenlik, hudut ve kolluk/asayiş görevleri ile kadro görevinin gereklerini yerine getirmede yetersizlik veya isteksizlik göstererek vazifeyi yahut birliğin emniyetini tehlikeye düşürenler veya görevin yapılmasını aksatanlar
- Kendilerinden istifade edilememe halleri(6/B)
a) Mücbir sebepler hariç gelirinin çok üstünde borçlanmaya düşkün olan ve bu borçlarını ödememeyi alışkanlık haline getirenler,
b) Görevine, sosyal ve aile yaşantısına zarar verecek derecede menfaatine, içkiye, kumara düşkün olanlar veya Türk Silahlı Kuvvetlerinin, Jandarma Genel Komutanlığının veya Sahil Güvenlik Komutanlığının itibarını sarsacak şekilde yüz kızartıcı, utanç verici veya toplumun genel ahlak yapısına aykırı fiillerde bulunanlar,
c) Devletin, Türk Silahlı Kuvvetlerinin, Jandarma Genel Komutanlığının veya Sahil Güvenlik Komutanlığının manevi şahsiyetine zarar verecek nitelikte suç veya disiplinsizlik teşkil eden tutum, davranış veya fiillerde bulunanlar,
ç) İntihara teşebbüs eden, kendisini veya bir başkasını kasten hizmete yaramayacak hale getiren ve getirtenler, kasten veya silah kullanımına yönelik mevzuat, talimat ya da emirlere açıkça aykırı olacak şekilde ateşli silah ile kendisini veya başkasını yaralayanlar,
d) Uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri yapan veya kullanan, bunların yapılmasına, kullanılmasına, saklanmasına, nakledilmesine, yakalanacağı sırada ortadan kaldırılmasına, satılmasına veya satın alınmasına aracı olan, kullanılmasını kolaylaştıran ya da özendirenler,
e) Mazeretsiz olarak bir sözleşme yılı içinde toplam yedi gün ve daha uzun süre göreve gelmeyenler,
f) Türk Silahlı Kuvvetlerinde komando birliklerinde görev yapmak üzere Komando branşında istihdam edilmek üzere temin edilenlerden en az dört yıl hizmet süresini tamamlamadan, vazifenin sebep ve tesiri nedenleri hariç, komando niteliğini kaybettiği yönünde sağlık kurulu raporu alanlar,
Sözleşmeli Erlerin Tazminat Hesaplaması Nasıl Yapılır?(2025)
Kendi kusurları olmaksızın veya ilk sözleşmesini yahut müteakip sözleşme süresini bitirmesinden dolayı Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığından ayrılan sözleşmeli erbaş ve erlere, ayrıldıkları tarihteki 15.330 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarın, bu Kanuna ekli (2) sayılı Cetvelde hizmet yıllarına göre belirlenen oran ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda ödeme yapılır. Bu ödemeden, damga vergisi hariç herhangi bir vergi kesilmez.
3 yıllık sözleşmeli er ne kadar tazminat alır? 4 yıllık sözleşmeli er ne kadar tazminat alır?
5 yıllık sözleşmeli er ne kadar tazminat alır? 6 yıllık sözleşmeli er ne kadar tazminat alır?
7 yıllık sözleşmeli er ne kadar tazminat alır? Sorularının cevabını şu şekilde verebiliriz.
Sözleşmeli Er Tazminatı – Damga Vergisi Dahil (2025)
| Hizmet Yılı | Brüt Tazminat (TL) | Damga Vergisi (TL) | Net Tazminat (TL) |
| 1 | 150.060 | 1.138 | 148.922 |
| 2 | 300.120 | 2.278 | 297.842 |
| 3 | 598.815 | 4.548 | 594.267 |
| 4 | 746.375 | 5.664 | 740.711 |
| 5 | 894.160 | 6.786 | 887.374 |
| 6 | 1.042.000 | 7.914 | 1.034.086 |
| 7 ve üzeri | 1.485.360 | 11.273 | 1.474.087 |
Av. Kubilay REŞBER
