Uzman Çavuş Sözleşme Feshi Davası

Yazının İçeriği

Uzman Erbaş Sözleşme Feshi Davası

Uzman çavuş sözleşme feshi ve iptal davası askeri idare hukukunun önemli bir inceleme alanını oluşturmaktadır. Türkiye’de son 10 yıldır profesyonel orduya geçiş hızlanmış ve çeşitli rütbe ve sınıfta pek çok asker istihdam edilmeye başlanmıştır. Bu sayede yükümlü er sayısı azaltılmış, askerlik süresi kısaltılarak orduya çok sayıda uzman erbaş ve sözleşmeli er alınmıştır. Uzman çavuşların tamamı sözleşmeli olarak alınmaktadır.

Uzman erbaşlar; iki yıldan az, beş yıldan fazla olmamak şartıyla sözleşme yaparak göreve başlar. Uzman çavuşların ilk sözleşmeleri 2 ila 5 yıl arasında bir süreyle yapılır. Müteakip sözleşmeleri, bir yıldan az, beş yıldan fazla olmamak şartıyla sözleşme yapmaya/feshetmeye yetkili makamlar tarafından uzatılabilir.

Uzman erbaş olma şartları nelerdir?

Türk vatandaşı olmak.
ilköğretim okulu veya lise mezunu olmak
Sağlık şartlarını taşımak
Askerlik yapmakta iken müracaat edenler için nitelik belgesi almış olmak.
Muvazzaflık hizmeti sırasında veya terhisinden itibaren beş yıl içinde yirmi yedi yaşını bitirmemiş olmak
İstekli olmak.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının olumlu sonuçlanması,
Daha önce askeri okul veya eğitimen ayrılmamış olmak,
Örgün eğitimden disiplinsizlik nedeniyle çıkarılmamış olmak,
Muvazzaf/sözleşmeli subay veya astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş veya bunların adayı olarak Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında görevli iken buralardan ayrılmamış veya çıkarılmamış olmak yahut görev yapmıyor olmak.
Sözleşmeli erbaş/er yahut bunların adayı iken sözleşmesi kendi kusuru nedeniyle idarece feshedilmemiş olmak.
Devlet memurluğundan veya kamu görevinden herhangi bir nedenle çıkarılmamış olmak.
Kasıtlı suçlardan 30 günden fazla hapis cezası almamış olmak,
Taksirli suçlardan 6 ay veya daha fazla hapis cezası almamış olmak,
Yüz kızartıcı suçlardan vaya askeri suçlardan mahkum olmamış olmak,
Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının manevî şahsiyetine gölge düşürmemiş ve askerliğin şeref ve haysiyeti ile bağdaşmayacak fiil ve hareketlerde bulunmamış olmak.
Toplumca tasvip edilmeyen ve uygun görülmeyen kazanç yollarında çalışmamış ve halen çalışmıyor olmak.
Terör örgütlerine veya Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti, iltisakı ya da bunlarla irtibatı olmamak.
Silah taşımaya veya silahlı görev yapmaya hukuki bir engeli bulunmamak.
Alkol, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımı nedeniyle tedavi görmemiş veya görmüyor olmak.

3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu hazırlanış itibariyle uzman çavuşların sözleşme feshini kolaylaştıracak maddelerden oluştuğu için sıklıkla haksız fesihler yapılmakta ve idare mahkemelerinin önüne gelmektedir.

Uzman çavuş olmaya engel suçlar nelerdir?

Bu suçlar yüz kızartıcı ve bazı askeri suçlardan oluşan katalog suçlardır. Katalog suçlardan verilen para cezasına çevrilse, hagb’ye çevrilse dahi uzman erbaş olmaya engeldir.

Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar,
Basit ve nitelikli zimmet,
İrtikâp,
İftira,
Rüşvet,
Hırsızlık,
Dolandırıcılık,
Sahtecilik,
İnancı kötüye kullanma,
Yalan yere tanıklık,
Yalan yere yemin,
Cürüm tasnii,
Irza geçmek,
Sarkıntılık,
Kız, kadın veya erkek kaçırmak,
Fuhşiyata tahrik,
Gayri tabiî mukarenet,
Dolanlı iflâs gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar
İstimal ve istihlâk kaçakçılığı hariç kaçakçılık,
Resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma,
Devlet sırlarını açığa vurma,
Firar,
Amir veya üste fiilen taarruz,
Emre itaatsizlikte ısrar,
Üste hakaret,
Mukavemet,
Fesat,
İsyan,
Siyasi parti üyeliği,
Siyasi parti toplantısına katılma(As. C.K. madde 148)

Yukarıdaki suçlardan ötürü hakkında hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasına karar verilen uzman çavuşların sözleşmeleri feshedilir. Ayrıca kasıtlı suçlardan 30, taksirli suçlarda 6 aydan fazla hapis cezası alınması suç ayrımı olmaksızın uzman çavuş olmaya engeldir. Örneğin kasten yaralama veya trafik güvenliğini tehlikeye atma suçlarından ötürü para cezası veya hagb verilmişse sözleşme feshedilmez. Ancak 30 günden fazla doğrudan hapis cezası verilmişse sözleşme feshedilir. Yine hırsızlıktan veya üste hakaretten verilen ceza ertelense, para cezasına çevrilse veya hagb verilse uzman erbaş sözleşmesi feshedilmek durumundadır. Adli sicil kaydı olan uzman çavuş olabilir mi? sorusunu da bu bağlamda cevaplamak ve suçun türü ve miktarına bakmak gerekir. Örneğin sicile geçmesine rağmen adli para cezası uzman çavuş olmaya engel değildir.

Erteleme alan uzman çavuşların sözleşmesi feshedilir mi?

Öncelikle “erteleme memuriyete engel midir?” bunu değerlendirelim. Cezaların ertelenmesinin amacı TCK’nın 51. Maddesine göre 2 yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişilerin daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olmak kaydıyla ve yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla cezalarının ertelenmesi yani cezaevinde infaz edilmemesidir. Hakim tarafından belirlenen denetim süresi yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır. Yani ertelenen cezanın infazıdır, hukuken mahkûmiyet hali oluşmuştur. DMK 48/a-5 maddesi gereğince 1 ve üzeri hapis cezası ertelenmiş olsa bile memuriyete engeldir.

Uzman erbaşlar bakımından bir değerlendirme yaptığımızda kasıtlı suçtan 30 ve daha fazla, taksirli suçlardan 6 ay ve daha fazla alınan hapis cezasının ertelenmesi mahkumiyet anlamına geldiği için uzman erbaş olmaya engeldir. Bu sınırlar üzerinde ki bir cezadan alınan erteleme hükmü meslek içerisinde verilmişse sözleşme feshedilir.

Ancak 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanun bu konuda terminolojik olarak problemlidir. Erteleme, seçenek yaptırımlara çevirme ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumlarla birlikte 12/4-b maddesinde sayılmıştır. Bu da sanki ertelemenin hükmün açıklanmasının geriye bırakılması(hagb) gibi uzman çavuş olmaya ve mesleğe devam etmeye engel olmayacağı yorumunun yapılmasına neden olmaktadır. İdarenin erteleme almış bir kişiyi bu durumunu bilerek istihdam etmeye başlaması ve sonrasında bu gerekçeyle sözleşmesini feshetmesinin hukuku aykırı olacağını düşünmekteyiz.

Denetimli serbestlik uzman çavuş olmaya engel midir?

Denetimli serbestlik tedbiri bir cezanın infazı olarak vea infazla birlikte uygulanabilmektedir. Bir kişinin denetimli serbestlik almış olması aslında bir suç işlendiğini gösterir. Eğer işlenen suçtan ötürü verilen bu ceza yukarıda anlatıldığı şekilde uzman erbaş olmaya engel teşkil ediyorsa uzman çavuş olamazsınız. O halde denetimli serbestlik verilen cezasının türü ve miktarına göre uzman erbaşlığa engel olabilir.

Uzman Çavuş/Erbaş Sözleşme Fesih Nedenleri

Aşağıdaki durumlarda uzman çavuşların sözleşme fesih nedenleri sayılmıştır.

Türk vatandaşlığını kaybetme,
İlk 5 ayda göreve intibak edememe veya ayrılmak isteme,
Atandığı kadro ve görevle ilgili 3 aydan fazla bir kursta başarısızlık,
Görevde başarısız olma,
Atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildikleri kadro görev yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği değerlerini sergilemede, ikazlara rağmen istenen düzeye ulaşamama,
Aşırı borçlanma,
Bir sözleşme yılında 7 veya daha fazla gün göreve gelmemek,
Uzman erbaş kademe ilerlemesi yapamazsa,
Yüz kızartıcı suç veya askeri suç işlerse(para cezası, hagb veya erteleme alsa dahi)
Siyasi parti üyeliği, siyasi parti toplantısına katılma(As. C.K. madde 148)
Sağlık Gerekçesiyle,
Kasıtlı suçlarda 30 günden fazla hapis cezası almak,
Taksirli suçlarda 6 aydan fazla hapis cezası almak,
Son bir yıl içinde toplamda otuz gün ve daha fazla hizmet yerini terk etmeme cezasına mahkûm olmak,
En son aldığı disiplin cezasından geriye doğru son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam sekiz defa veya daha fazla disiplin cezası almak,

Yukarıda sayılı sebeplerden ötürü sözleşme yapmaya merci yani tugay, alay veya il Jandarma Komutanlıkları tarafından uzman erbaşların sözleşmeleri feshedilmektedir. İdare tarafından sözleşmesi feshedilen uzman çavuşların İYUK kapsamında görevli ve yetkili idare mahkemelerinde iptal davası açmaları gerekir. işte bu davayı “uzman çavuş sözleşme feshi davası” olarak adlandırmaktayız.

Uzman çavuş sözleşme fesih davası nasıl açılır?

Öncelikle idari davalar, gerek dava dilekçelerinin hazırlanması gerek diğer usuller itibariyle avukatlık teknik bilgisi ve tecrübe gerektirmektedir. Bu yüzden açacağınız davanızda askeri dava avukatlarımızla görüşmenizi tavsiye ederiz.

Sözleşme feshinin yazılı veya sözlü tebliğinden hemen sonra 60 gün içerisinde “uzman erbaş sözleşme feshi iptal davası dilekçesi” hazırlanarak yetkili idare mahkemesinde dava süreci başlatılmalıdır. Jandarma/ Sahil Güvenlik personeli ile TSK personelinin yetki itibariyle İYUK’un farklı maddelerine tabi olduğu unutulmamalıdır.

Uzman erbaş sözleşme feshi iptal davası dilekçesinde sözleşme hangi gerekçeyle feshedildi ise bu kapsamda mevzuata yer verilmeli ve fesih işleminin hangi gerekçeyle hukuka aykırı olduğu anlaşılır ve sade bir şekilde mahkemeye anlatılmalıdır. Örneğin; Güvenlik soruşturması nedeniyle sözleşme fesih davası açılmışsa dava dilekçesi ve cevap dilekçelerinde personel hakkındaki ceza soruşturması ve kovuşturmasının detaylı şekilde açıklanması gerekir.

Personelin geçmiş disiplin safahatinin temiz olması, ödül ve takdirleri belirtilmelidir. Zira iyi bir görev geçmişi ve disiplin cezanızın olmaması ya da az olması mahkeme heyetinde olumlu bir intiba bırakacaktır. Sözleşmesi feshedilen uzman çavuşun geri dönebilmesi için 60 gün içerisinde yürütmeyi durdurma talepli olarak idari dava açması gerekir.

Bu iptal davasında hukuka aykırı sözleşme feshinin iptali ve mahrum kalınan maaşların ödenmesi mutlaka talep edilir. İdare mahkemelerinde açılacak davalarda dava dilekçesinde bulunması gereken şartlar önemlidir. Ayrıca çoğu zaman başka bir disiplin cezasını gerektiren filler dolayısıyla idarenin en ağır ceza olan sözleşme feshine başvurduğuna rastlamaktayız. Örneğin; sadece bir kez disiplin cezası alan bir uzman çavuşun sözleşmesi orantısız şekilde feshedilmektedir. Unutulmamalıdır ki, yukarıda bahsi geçen tüm hususlar uzman erbaş sözleşmelerinin yenilenmemesi durumunda da geçerlidir. Bu defa uzman çavuş sözleşme yenilememe işleminin iptali mahkemeden talep edilecektir.

Siz de bu konuda uzman askeri avukatlarımızdan yardım alabilirsiniz.

Uzman çavuş sözleşme feshi davası kadar sürer ve yürütmeyi durdurma istenmeli midir?

Fesih iptal davaları ortalama 1 yıl sürer. Bu süre davanın kapsamı, istenilen evrakların dava dosyasına gönderilmesi süreci, mahkemenin iş yüküne göre uzayabilir veya kısalabilir. Kısa sürede görevinize dönmeniz bakımından “uzman erbaş sözleşme feshi iptal davası dilekçesi” hazırlarken dikkat edilmesi gereken bir diğer husus yürütmeyi durdurma talep edilmesidir.Yürütmeyi durdurma talebiniz mahkeme tarafından davanın başında karara bağlanacağı için 3-4 aylık süre içerisinde yani uzman erbaş fesih davası sonuçlanmadan görevinize başlayabilirsiniz. Yürütmeyi durdurma talebinde özellikle “gecikmesinde sakınca bulunan hal” ve “açıkça hukuka aykırılık” hususları dava dilekçesinde mahkemeye açıklanmalıdır. Devamında cevap dilekçeleri ve duruşma safhaları uygun şekilde takip edilip olumlu bir kararla süreç sonuçlandırılmalıdır. İdare mahkemeleri kural olarak yazılı yargılama yapmaktadır. Ancak meslekle ilişik kesilmesinin konu edildiği bu önemli dava türünde duruşma talep edilmesini tavsiye ederiz. Uzun yıllardan beri edindiğimiz bilgi ve tecrübe ile askeri davalardaki uzmanlığımızdan faydalanmak için Kubilay REŞBER Avukatlık Bürosuna ulaşabilirsiniz.

Uzman çavuş sözleşme fesih davasında yetkili ve görevli mahkeme neresidir?

Uzman çavuş adaylık süreciniz sona erdirildiyse TSK veya Jandarma/Sahil Güvenlik Komutanlığı far etmeksizin dava Ankara İdare Mahkemelerinde açılır.

Jandarma veya Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli olan personelin sözleşmesinin feshedilmesi durumunda İYUK’ın 33’üncü maddesine göre yetkili madde belirlenir.

Kara, Hava ve Deniz Kuvvetleri personellerinin sözleşmesinin feshedilmesi durumunda dava İYUK 20/C maddesi uyarınca belirlenir.

Sözleşmesi feshedilen veya istifa eden uzman çavuşlar tekrar geri dönebilir mi?

Uzman Erbaş Kanununun 12’nci maddesinin son fıkrasına göre; “Her ne sebeple olursa olsun, sözleşmesi feshedilerek Türk Silâhlı Kuvvetleri ile ilişiği kesilen uzman erbaşlar, tekrar Türk Silâhlı Kuvvetlerine alınmazlar.” Kendi isteği ile sözleşme yenilemeyen veya sağlık gerekçesiyle kusuru olmaksızın sözleşmesi feshedilen uzman çavuşların tekrar silahlı kuvvetlere dönebilirler.

Sözleşmeli erbaş veya sözleşmeli er olarak görev yapanlar ile söz konusu personelden kendi kusurları olmaksızın sözleşmesi feshedilen, kendi isteği ile sözleşmesini yenilemeyen veya ayrılanlar; seçim ve sınav aşamalarında başarılı olmaları halinde, yapılacak sıralama sonucunda aynı puanı alan diğer adaylar arasından öncelikli olarak tercih edilir.(Yönetmelik m.8)

Sağlık nedeniyle uzman çavuş sözleşme feshi

Uzman erbaşın,

Uzman Erbaş Kanunu’nun 10. Maddesine göre son 1 yıl içinde 3 aydan fazla olmak üzere istirahat veya hava değişimi raporu alması halinde uzman erbaş sözleşmesi feshedilmektedir.

…uzman erbaşların hava değişimi ve istirahat süresinin toplamı, tedavi süresi hariç olmak üzere istirahat ve hava değişiminin başladığı tarihten geriye doğru son bir yıl içerisinde üç ayı geçemez. Sürenin hesaplanmasına en son alınan hava değişimi ve istirahat süresi dahil edilir. Hava değişimi ve istirahat süresi üç ayı geçenlerin Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir…

Uzman erbaşın istihdam edildiği kadrodaki özel sağlık şartlarını kaybetmesi halinde sözleşmesi idare tarafından feshedilebilmektedir.
TSK Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre sağlık kurulu tarafından hakkında “Görev Yapamaz” raporu alınması halinde sözleşme feshedilmektedir.
Ciddi sağlık sorunu olan uzman erbaşın sağlık sorunu 3 yıllık tedavi sonucunda giderilmezse uzman erbaşın sözleşmesi idare tarafından feshedilmektedir.

Uzman çavuş sözleşme feshi emsal kararlar

Uzman erbaş sözleşme feshi ile ilgili açılacak davada emsal karar sunulması önemlidir. Hukuk büromuz tarafından çeşitli konularda alınmış emsal kararlara aşağıda yer verilmiştir;

Uzman çavuş güvenlik soruşturması emsal kararı

“Dava dosyasının incelenmesinden, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi 2022 uzman erbaş temini kapsamında adaylık işlemleri başlatılan davacı hakkında yapılan güvenlik soruşturmasının, olumsuz olduğundan bahisle, davacının adaylık işlemlerinin sonlandırılması üzerine iptal talebiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır. Uyuşmazlıkta; davacının, dava dosyasına gönderilen belgelerin incelemesi neticesinde güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında, “A…. Cumhuriyet Başsavcılığının 2021/135..
dosya no ile “Cumhurbaşkanına Hakaret” savcılık soruşturma dosyasının açık olduğu” şeklinde
tespitin bulunduğu görülmüştür.

Olayda, dava konusuna esas teşkil eden savcılık soruşturması için son durumu ve niteliği noktasında Mahkememizce yapılan 15/12/2022 tarihli ara kararına Altınözü Cumhuriyet Savcılığı tarafından verilen 05/07/2023 tarihli cevapta; 2021/1351 sayılı savcılık soruşturmasında davacının ihbar eden olduğu ve savcılık soruşturması hakkında K:2022/310 sayılı karar ile Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar verildiği görülmüş olup, davacı hakkında bu husus dışında başkaca yeni somut bir bilginin sunulamadığı, UYAP sorgusunda yapılan araştırmada karar tarihi itibariyle hakkında açılan savcılık soruşturması ve ceza davasının da bulunmadığı, davacı hakkında başka bir tespit yer almadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde, davacının adaylık işlemlerinin sonlandırılmasına dair işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Öte taraftan, Anayasasının 125. maddesinde, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu kurala bağlanmış olup, davacının adaylık işleminin sonlandırılması nedeniyle yoksun kaldığı tüm maaş ve özlük haklarının davalı idare tarafından
dava tarihi olan 01/07/2022 tarihinden itibaren başlayacak yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, dava konusu işlem nedeniyle davacının yoksun kaldığı parasal ve özlük hakları isteminin kabulüne, davacının yoksun kaldığı parasal haklarının dava konusu işlem tarihinden itibaren hesaplanarak 01/07/2022 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine, özlük haklarının iadesine,”

Sözleşmesi feshedilen uzman çavuş tazminat alır mı?

Sözleşmesi kendi kusuruyla feshedilen uzman çavuş tazminat yani ikramiye alamaz. Örneğin, başarısızlık, disiplinsizlik, suç işleme, güvenlik soruşturması gibi nedenlerle fesihte ikramiye ödenmez. Ancak sağlık gerekçesi ile yapılan fesihlerde ikramiye ödenecektir. Örneğin 90 gün yani 3 ay rapor alan ve ardından sözleşmesi feshedilen uzman çavuş ikramiye alabilir. Öte yandan sözleşme süresi normal olarak sona eren ve sözleşmesini yenilemeyen veya yenilenmeyenlere de tazminat ödemesi yapılır. Uzman çavuş tazminat hesaplama için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.