Anayasa Mahkemesi güvenlik soruşturması konusunda 1.3.2023 tarihinde yeni bir karar yayınladı. (D. U., B. No: 2019/41608, 19/1/2023) Anayasa Mahkemesi tarafından 16/10/2016 tarihinde Kamu Personeli Seçme Sınavı’na katılarak 90,73 puan alarak Türkiye Elektrik Anonim Şirketine harita teknikeri olarak yerleşen ancak güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanan kişiyle ilgili olarak hak ihlali kararı vermiştir. Davacı hakkında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (8) numaralı alt bent uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yaptırılmıştır. Başvurucunun güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanması nedeniyle göreve ataması gerçekleştirilmemiştir.
Başvurucu Ankara İdare Mahkemelerinde iptal davası açmışsa da idare mahkemesi davayı reddetmiştir. Güvenlik soruşturmasına ilişkin açılan bu iptal davasında idare mahkemesi davacı hakkındaki olumsuz istihbari nota ilişkin hiçbir değerlendirme yapmamıştır. Sadece “Bu durumda, davacının güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucu yapılan değerlendirmeyle atamasının iptal edildiği, dosya içeriğindeki bilgi, belge ve beyanlardan davacının atanması konusunda idarenin takdir yetkisinin somut ve objektif olarak kullanıldığının anlaşıldığı, böylece atanılacak görevin önem ve özelliği ile açıktan atama konusunda takdir yetkisine sahip olan davalı idarece tesis edilen işlemde hukuki isabetsizlik görülmemiştir.” şeklinde bir gerekçelendirme de bulunmuştur. İdare mahkemesi davacı hakkında güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasını gerektiren somut vakaları idare açısından haklı kılacak herhangi bir değerlendirme yapmamıştır.
Başvurucu idare mahkemesinin ret kararına karşı istinaf yoluna başvurmuştur. İstinaf başvurusunda atanmama sebebinin kendisi ve ablası hakkında yapılan tespitler olduğunu belirttikten sonra ablası hakkındaki tespit nedeniyle sorumlu tutulmasına bağlı olarak suç ve cezaların şahsiliği ilkesinin ihlal edildiğini ifade etmiştir. Kendisi hakkındaki tespit ile ilgili olarak kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildiğini ifade etmiştir. Hakkında yürütülen tek kovuşturma bulunduğunu ve bu kovuşturma sonucunda erteleme kararı verildiğini dile getirmiştir. Ancak Ankara Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi istinaf talebini kesin olarak reddetmiştir.
Başvurucu bunun üzerine Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru yapmıştır. Anayasa Mahkemesi güvenlik soruşturmasına ilişkin olarak bu davada hak ihlali kararı vermiştir. Anayasa Mahkemesi kararında; “36. Sonuç olarak istihbari bilgilerin idari işlemi neden ve nasıl haklılaştırdığı hususunun derece mahkemelerinin gerekçelerinde yer almadığı görülmektedir. Derece mahkemeleri başvurucu hakkında elde edilen bilgileri herhangi bir şekilde değerlendirmemiş, bilginin tesis edilen işleme ulaşmadaki hukuki etkisi ve benzeri boyutları ile işin esası ile ilgili kendi değerlendirmesini ortaya koymamıştır. Diğer bir ifadeyle başvurucunun güvenlik soruşturmasının sonucuna ilişkin iddiaları yeterli bir şekilde açıklığa kavuşturulmamıştır. Bu nedenle yargılama süreci bir bütün olarak değerlendirildiğinde başvurucunun gerekçeli karar hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.”
Güvenlik soruşturması ile ilgili Anayasa Mahkemesinin bu kararında adil yargılama hakkının ihlal edildiğine karar verilmiştir. Çünkü güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanmasına ilişkin tespitler idare mahkemesince gerekçelendirilmemiştir. Atama yapılmaması işlemine esas istihbari bilgi veya not idare mahkemesince tartışılmak zorundadır. Elde edilen bilgiler kişinin görevine başlamasına hangi yönden engel olduğu gerekçeli olarak açıklanmalıdır. Aksi halde adil yargılanma hakkı ihlal edilmiş olacaktır. AYM bu kararında “gerekçeli karar hakkı” kapsamında değerlendirmede bulunarak soyut açıklamalardan ibaret mahkeme kararlarının hukuki olmayacağına hükmetmiştir. Karara 2019-41608 ulaşmak için tıklayınız.