T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/4035
Karar No : 2021/6414
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının aleyhe olan kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Şırnak ili, Uludere ilçesi Bağlıca Taktik Jandarma Sınır Tabur Komutanlığında er olarak görev yaparken 22/12/2005 tarihinde mayına basmak suretiyle yaralanan davacı tarafından, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında vazife malullüğü aylığı bağlanması istemiyle yaptığı başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ile yoksun kalınan parasal hakların işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince, davacının yaralanmasına neden olan olayın, terörle saldırılara karşı üs bölgesinde keşif/gözetleme faaliyeti icra edildiği sırada meydana gelmesi nedeniyle, idarece davacının maluliyet durumunun araştırılarak, tespit edilecek oran üzerinden aylık bağlanması talebinin değerlendirilmesi gerekirken, hiç bir değerlendirme yapılmaksızın başvurunun zımnen reddine yönelik işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı; öte yandan, idarece yapılacak değerlendirmeden sonra aylık bağlanması hususu netlik kazanacağından, bu aşamada yoksun kalınan haklara ilişkin istemin değerlendirilmesine imkân bulunmadığı gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline; maddi tazminat talebi yönünden ise karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacının yaralanarak engelli hale gelmesine neden olan olayın Vazife Malulullüğü Tespit Kurulunca değerlendirildiği, Kurul tarafından, davacının, kanun, tüzük ve emirler dışında hareket ederek, yasak fiilleri yapması nedeniyle vazife malulü olmadığına karar verildiği, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı, Şırnak ili, Uludere ilçesi Bağlıca Taktik Jandarma Sınır Tabur Komutanlığında er olarak görev yaparken, 22/12/2005 tarihinde nöbet tuttuğu esnada, tuvalet ihtiyacını gidermek için girdiği mayınlı sahada patlayıcı infilakı nedeniyle yaralanmış, hakkında askerliğe elverişli olmadığı kararı verilerek terhis edilmiştir.
Jandarma Genel Komutanlığı Nakdi Tazminat Komisyonunun … tarih ve … sayılı kararıyla davacıya 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamında nakdi tazminat ödenmesine karar verilmiştir.
Davacı tarafından, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık bağlanması istemiyle 05/12/2013 tarihinde yapılan başvurunun, davalı idarece zımnen reddedilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun 44. maddesinde, “Her ne sebep ve suretle olursa olsun vücutlarında hasıl olan arızalar veya düçar oldukları tedavisi imkansız hastalıklar yüzünden vazifelerini yapamıyacak duruma giren iştirakçilere (malûl) denilir ve haklarında bu kanunun malullüğe ait hükümleri uygulanır.” kuralına, 45. maddesinde, “44 üncü maddede yazılı malullük;
a) İştirakçilerin vazifelerini yaptıkları sırada vazifelerinden doğmuş olursa;
b) Vazifeleri dışında kurumların verdiği her hangi bir kuruma ait başka işleri yaparken, bu işlerden doğmuş olursa;
c) Kurumların menfaatini korumak maksadiyle bir iş yaparken o işten doğmuş olursa (Maksadın ilgili kurumlarca kabul edilmesi şartiyle);
ç) Fabrika, atelye ve benzeri işyerlerinde, işe başlamadan evvel iş sırasında veya işi bitirdikten sonra, o işyerinde husule gelen ve yine o işyerinin mahiyetinden veya çalışma konusundan ileri gelen kazadan doğmuş olursa;
Buna (Vazife malullüğü) ve bunlara uğrıyanlara da (Vazife malulü) denir.” kuralına, 48. maddesinde ise, “Vazife malullükleri:
a) Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmaktan;
b) Kanun, tüzük ve emir dışında hareket etmiş olmaktan;
c) Yasak fiilleri yapmaktan;
ç) İntihara teşebbüsten;
d) Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına menfaat sağlamak veya zarar yapmak maksadından;
doğmuş olursa bunlara uğrayanlar hakkında (Adi malullük) hükümleri uygulanır.” kurallarına yer verilmiştir.
2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’un 1. maddesinde ise, bu Kanunun amacının, barışta güven ve asayişi korumak, kaçakçılığı men, takip ve tahkikle görevli olanların, bu görevlerinden dolayı ya da görevleri sona ermiş olsa bile yaptıkları hizmet nedeniyle derhal veya bu yüzden maruz kaldıkları yaralanma veya hastalık sonucu ölmeleri veya sakat kalmaları halinde ödenecek nakdi tazminat ile birlikte bağlanacak aylığın esas ve yöntemlerinin düzenlenmesi olduğu belirtilmiş; “Aylık bağlanması” başlıklı 4. maddesinin (c) fıkrasında ölenlerin kendilerine bağlanması gereken görev malullüğü aylığının, dul ve yetimlerine intikal ettirileceği, bu madde gereğince ilgili sosyal güvenlik kurumlarınca kendi mevzuatlarına göre bağlanan aylıkların % 25 arttırılarak ödeneceği kurala bağlanmıştır.
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanun’un 1. maddesinde; “Terör; cebir ve şiddet kullanarak; baskı, korkutma, yıldırma, sindirme veya tehdit yöntemlerinden biriyle, Anayasada belirtilen Cumhuriyetin niteliklerini, siyasi, hukuki, sosyal, laik, ekonomik düzeni değiştirmek, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk Devletinin ve Cumhuriyetin varlığını tehlikeye düşürmek, Devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak veya ele geçirmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek, Devletin iç ve dış güvenliğini, kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak amacıyla bir örgüte mensup kişi veya kişiler tarafından girişilecek her türlü suç teşkil eden eylemlerdir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı Kanun’un 21. maddesinde; “Kamu görevlilerinden yurtiçinde ve yurtdışında görevlerini ifa ederlerken veya sıfatları kalkmış olsa bile bu görevlerini yapmalarından dolayı terör eylemlerine muhatap olarak yaralanan, sakatlanan, ölen veya öldürülenler hakkında 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Ayrıca;
a) Malül olanlarla, ölenlerin aylığa müstehak dul ve yetimlerine bağlanacak aylığın toplam tutarı, bunların görevde olan emsallerinin almakta oldukları aylıklardan; emekli olanların öldürülmeleri halinde ise, dul ve yetimlerine bağlanacak aylığın toplam tutarı ve Kanuna göre kendisine bağlanabilecek emekli aylığından az olamaz. Yaşamak için gereken hareketleri yapamayacak ve başkasının yardım ve desteğine muhtaç olacak derecede malül olanlar ile ölenlerin dul ve yetimlerine en yüksek devlet memuru aylığı üzerinden, diğerlerine mevcut aylıkları üzerinden, 30 yıl hizmet yapmış gibi emekli ikramiyesi ödenir. Bu bent hükümlerine göre ilgililere fazla olarak yapılan ödemeler, faturası karşılığı ilgili sosyal güvenlik kuruluşlarınca Hazineden tahsil edilir.” düzenlemesi yer almıştır.
Anılan maddenin 04/07/2012 gün ve 6353 sayılı Kanunla eklenen ikinci fıkrasında; “Kamu görevlileri ile birinci fıkranın (h) ve (j) bentleri kapsamına girenlerden terör olaylarını önlemek amacıyla her türlü patlayıcı maddeye bağlı olarak meydana gelen olaylar sonucunda ya da her ne şekilde olursa olsun terör olaylarının önlenmesi, takibi veya etkisiz hale getirilmesi amacıyla ifa edilen görevler sırasında veya bu görevlere gidiş dönüşler esnasında meydana gelen kazalar sonucunda yaralanan, sakatlanan, hastalanan veya hayatını kaybedenler, birinci fıkranın durumlarına uygun hükümlerinden yararlandırılır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda açık metinlerine yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, maluliyetin, görevin yapılması sırasında görevin neden ve etkisinden doğması halinde, ilgilinin vazife malulü sayılması ilke olarak kabul edilmiş; ilgilinin vazife malülü sayılmaması sonucunu doğuran nedenler, diğer bir ifadeyle malüliyeti doğuran eylem ile görev arasındaki nedensellik bağını kaldıran haller ise, 5434 sayılı Kanun’un 48. maddesinde sayılmak suretiyle belirlenmiş, 3713 ve 2330 sayılı Kanunlarda da bu hususta düzenlemelere yer verilerek vazife malulü sayılan kişilere ve yakınlarına birtakım haklar tanınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, davacının Şırnak ili, Uludere ilçesi Bağlıca Taktik Jandarma Sınır Tabur Komutanlığında er olarak görev yaptığı, 22/12/2005 tarihindeki nöbet görevi sırasında tuvalet ihtiyacı nedeniyle mevzisinden uzaklaşarak, mayınlı sahaya girdiği, bu sırada mayın infilakı sonucu yaralanması nedeniyle, GATA Asker Hastanesinin … tarih ve … sayılı raporuyla askerliğe elverişli olmadığı yolunda karar verilerek, terhis edildiği, davacı hakkında “emre itaasizlikte ısrar” suçu nedeniyle cezalandırılması istemiyle açılan davada, patlamanın meydana geldiği yer ile görev yeri arasındaki mesafenin tanık beyanları ile 10 metre gibi kısa bir mesafe olduğu anlaşıldığından ve sanığın kendisine emir tebliğ edilmiş olmasına rağmen kendisini tehlikeye sokacak bir eylemde bulunacağı düşünülemediğinden, emre itaatsizlikte kastının bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle … Hava Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davacının beraatine karar verildiği; dosya içerisinde yer alan ve davacı tarafından düzenlenen “Olayın Anlatımı” başlıklı belgede ise, olayın meydana gelmesinden bir hafta önce nöbet tutulan mevzi ile karakol arasındaki yol arasında yer alan bölgede tanklara alan açılabilmesi amacıyla iş makineleriyle çalışma yapıldığı, mevzi ile mayınlı sahayı ayıran tel örgülerin sökülmesi nedeniyle mayınlı alanların belirsiz hale geldiği, bu nedenle nöbet sırasında mayına bastığının belirtildiği görülmüştür.
Bu durumda, davacının maluliyetine neden olan olayın, terör olaylarının önlenmesi, takibi veya etkisiz hale getirilmesi amacıyla ifa edilen nöbet görevi sırasında gerçekleştiği, Kanun, tüzük ve emir dışında hareket etmiş olma ya da yasak fiilleri yapmaktan kaynaklanmadığı açık olduğundan, maluliyetinin 3713 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilerek tarafına aylık bağlanması istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptaline, maddi tazminat talebi hakkında ise karar verilmesine yer olmadığına ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararının yukarıda belirtilen GEREKÇENİN DE EKLENMESİ SURETİYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 08/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.